وضعیت اقتصاد و سیستم مالی عمان

عمان جزء قدیمی‌ترین کشورهایی است که به طور مستقل در جهان عرب و جنوب شرقی شبه جزیره عربستان و در محل تلاقی خلیج فارس و دریای عرب واقع شده است.

حرکت عمان در مسیر ایجاد تنوع در منابع اقتصادی، با محوریت توسعه بنادر، مناطق ویژه و آزاد اقتصادی، فرصت مناسبی را برای کشور ایران ایجاد می‌کند تا با سرمایه‌گذاری در این حوزه، بتواند تجارت بین‌الملل خود را گسترش دهد و بخشی از نقطه اتکای تجاری خود را در بنادر عمان مستقر نماید.

ما در این مقاله قصد داریم شما را با اقتصاد عمان و آینده این کشور برای سرمایه‌گذاری آشنا کنیم؛ در ادامه همراه ما باشید.

اقتصاد عمان چگونه است؟

عمان کشوری روستایی است. کشاورزی، ماهیگیری و تجارت خارج از کشور برای مردم عمان مهم است. این کشور به دلیل موقعیت استراتژیک خود برای تجارت با اقیانوس هند همواره مورد توجه قدرت‌های خارجی بوده است.

عمان در دهه ۱۵۰۰ توسط پرتغالی‌ها و بعد ایرانی‌ها کنترل می‌شد، سرانجام در اواخر قرن نوزدهم با بریتانیا روابط نزدیک برقرار کرد، اگر چه هرگز به مستعمره تبدیل نشد اما در طول دهه ۱۸۰۰، عمان از تجارت برده سود زیادی می‌برد و مستعمره‌هایی را در کنیا، تانزانیا و پاکستان امروزی پرورش داده است.

نفت در سال ۱۹۶۴ در عمان کشف شد و اولین بار در سال ۱۹۶۷ صادر شد. تولید و صادرات نفت به سرعت بر اقتصاد این کشور مسلط شد. درآمدهای نفتی تقریباً دو پنجم تولید ناخالص داخلی و حدود سه چهارم درآمد دولت را تشکیل می‌دهد.

عمان کشوری پردرآمد است که ۸۵% این درآمد را از منابع نفتی به دست می‌آورد. این کشور از کاهش جهانی قیمت نفت به شدت آسیب دیده است و در تلاش است تا اقتصاد خود را از طریق گردشگری و صنایع مبتنی بر گاز تنوع بخشد.

پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که تولید ناخالص داخلی این کشور در سال ۲۰۱۷ به ۰.۱ درصد در برابر سطح ۲.۸ درصدی که در سال گذشته ثبت شده بود، کاهش خواهد یافت.

رشد ۱۰ درصدی تولید ناخالص داخلی عمان

به گزارش روابط عمومی اتاق مشترک ایران و عمان، بر اساس داده‌های مرکز آمار و اطلاعات عمان، تولید ناخالص داخلی (GDP) کشور عمان در پایان ۳ ماهه دوم سال ۲۰۲۱، معادل ۱۰.۱ درصد افزایش یافت و به ارزش بازار ۱۵.۳۰ میلیارد، در مقایسه با مدت مشابه سال ۲۰۲۰ به ارزش ۱۳.۸۹ میلیارد رسید.

همچنین در پایان سه ماهه دوم سال ۲۰۲۱ ، فعالیت‌های نفتی که شامل نفت خام و گاز طبیعی می‌باشد ۸.۷ درصد افزایش یافت و به ۴.۴۲ میلیارد در مقایسه با ۴.۰۷ میلیارد در پایان دوره مشابه سال ۲۰۲۰ ثبت شد.

نرخ تورم در عمان

نرخ تورم کشور عمان از سال ۲۰۰۸ به بعد، تک رقمی و زیر ۵ درصد بوده است؛ بر اساس آخرین داده‌های منتشر شده توسط مرکز ملی آمار عمان، نرخ تورم در این کشور نسبت به اکتبر سال ۲۰۲۰ حدود ۳.۵ درصد افزایش پیدا کرده که باز هم عددی پایین است و نشان از اقتصاد موفق این کشور دارد.

استراتژی عمان برای قطع وابستگی به درآمدهای نفتی

با پیش بینی کاهش نهایی ذخایر نفت، دولت عمان در سال ۱۹۹۶ طرحی را برای دوران پس از نفت آغاز کرد که بر توسعه منابع گاز طبیعی کشور برای سوخت صنعت داخلی و صادرات به صورت گاز طبیعی مایع (LNG) متمرکز شد.
در پایان دهه ۱۹۹۰، طرح خصوصی سازی بیشتر از سایر کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس (کویت، قطر، عربستان سعودی، بحرین و امارات متحده عربی ) پیش رفت.
از ویژگی‌های قابل توجه این برنامه می‌توان به گسترش بازار سهام کشور، فروش چندین شرکت دولتی و ایجاد فضای سرمایه گذاری آزادتر اشاره کرد.

منابع درآمدی کشور عمان

توسعه صنعت تا قبل از سال ۱۹۷۰ تقریباً وجود نداشت اما با تغییر دولت آغاز شد. از آن زمان صنعت عمان به سمت پروژه‌هایی که زیرساخت‌های کشور را بهبود می‌بخشند، مانند ژنراتورهای برق، مجتمع‌های نمک‌زدایی و کارخانه‌های سیمان در خارج از مسقط و صلاله گرایش پیدا کرده است.

نفت

کشور عمان با ۵.۵ بشکه ذخیره شده نفت خام، ۲۲ کشور در جهان و ۷ کشور در خاورمیانه از نظر ذخایر نفت است، بیش از ۶۷% از درآمد کشور عمان از صنایع نفت و گاز است.

تولید نفت خام در طول رونق نفت در دهه ۱۹۷۰ بالا بود و کاهش قیمت نفت در دهه ۱۹۸۰ باعث شد تا دولت فکری برای حفظ درآمد و افزایش درآمد تولید خود کند.

در سال ۲۰۱۶، قیمت‌های پایین جهانی نفت، کسری بودجه عمان را به ۱۳.۸ میلیارد دلار یا تقریباً ۲۰ درصد تولید ناخالص داخلی رساند، اما برآورد می‌شود که کسری بودجه در سال ۲۰۱۷ به دلیل کاهش یارانه‌های دولتی عمان به ۱۲ درصد تولید ناخالص داخلی کاهش یافته است.

گاز طبیعی

یکی از پروژه‌های اکتشافی که در اواسط دهه ۱۹۸۰ برای کشف موارد غیر مرتبط آغاز شد گاز طبیعی موفقیت آمیز بوده است. در اواخر دهه ۱۹۹۰ ذخایر شناخته شده گاز طبیعی دو برابر کمتر از یک دهه قبل بود. تاسیساتی برای مایع سازی گاز طبیعی در قلهات افتتاح شد و در سال ۲۰۰۰ عمان صادرات LNG را آغاز کرد.

منابع معدنی

این منابع شامل برکرومیت، روی، سنگ گچ، سنگ آهک، سیلیکون، طلا، کبالت و آهن می‌باشد. عمان برخی از صنایع معدنی را به عنوان بخشی از توسعه ملی و ایجاد اشتغال افزایش داده است.

محصولات کشاورزی

محصولات کشاورزی تنها یک درصد از درآمد عمان را تامین می‌کند که بیشترین محصولات عمان: خرما، حبوبات و لیموترش است. علاوه بر آن ماهی، فلزات و پارچه جز منابع صادراتی این کشور هستند. منابع وارداتی آن هم شامل: تجهیزات حمل و نقل، ماشین آلات، آهن و مواد غذایی است.

برنامه‌های پنج ساله متوالی دولت عمان بر توسعه بخش خصوصی و نیز سرمایه گذاری مشترک با دولت تاکید کرده است که در این میان، رواج صنایع دستی مانند (بافندگی، سفالگری، قایق سازی، طلا و نقره کاری) رو به کاهش بوده است.

مزایای سرمایه گذاری در عمان

بانک مرکزی عمان اصلی‌ترین نهاد نظارتی پولی و بانکی این کشور است. این موسسه که در سال ۱۹۷۴ تأسیس شد، پول ملی، (ریال عمان) را صادر و تنظیم می‌کند، حساب‌های دولت را مدیریت و به عنوان آخرین راه‌حل وام دهنده عمل می‌کند. این کشور دارای بانک‌های تجاری و توسعه‌ای است و تعدادی بانک خارجی در آن فعالیت می‌کنند.

کشور عمان علاقه زیادی به مشارکت ایرانی‌ها برای سرمایه گذاری در عمان دارد به طوری که بانک‌های عمان آماده ارائه وام‌های کلان با بازپرداخت اندک برای پروژه‌های ایرانی در عمان هستند. دولت کشور عمان اعلام کرده به سرمایه گذاران خارجی مالکیت ۱۰۰% می‌دهد و افراد می‌توانند وام‌های زیاد با بهره کم بگیرند.

از سال ۲۰۱۹ آژانس‌های مالی در این کشور رشد بهتری نسبت به سال‌های گذشته داشته‌اند. همچنین ورود کشور عمان به سازمان تجارت جهانی سبب شده است که تاثیر مثبتی بر روی اقتصاد این کشور بگذارد. برای اطلاع از مزایای دیگر سرمایه گذاری در عمان به مقاله مربوطه مراجعه کنید.

آینده اقتصادی کشور عمان

طبق آخرین اخبار و گزارشات، عمان طرح جدیدی را ابداع کرده است که درآمد از نفت جای خود را به دیگر صنایع می‌دهد.

در واقع با کاهش وابستگی درآمد عمان از نفت، اقتصاد عمان به اقتصادی غیر نفتی تبدیل می‌شود.

دولت عمان با ایجاد این طرح باعث افزایش سرمایه گذاری‌های داخلی و خارجی در بخش‌های غیر نفتی شده است. نمونه‌ای از امتیازاتی که کشور عمان به سرمایه گذاران می‌دهد عبارتند از:

معافیت گمرکی برای ورود تجهیزات صنعتی و کارخانه‌ای
معافیت از پرداخت مالیات بر درآمد شخصی
ارائه بیمه اعتباری صادراتی از طریق ضمانت نامه‌ها و آژانس‌های مالی
معافیت از پرداخت مالیات شرکت‌ها و کارخانه‌ها
پرداخت کامل خسارت‌های وارد شده به سرمایه
ناگفته نماند نرخ پایین تورم و افزایش بودجه در کشور عمان بی‌تاثیر در اقتصاد آن نیست. طبق آخرین نظر تحلیل‌گران، تا اواخر سال جاری فعالیت‌های غیر نفتی عمان تا ۱۶% رشد خواهد کرد که دلیل اصلی آن گسترش پتروشیمی و رشد تقاضای داخلی است.

وضعیت نرخ بیکاری در عمان

بر اساس گزارش بانک جهانی، نرخ بیکاری در سال ۲۰۲۱ به ۳.۲ درصد رسید که یکی از بالاترین سطح در ۳۰ سال اخیر است. در عین حال، تقریباً نیمی از جوانان عمان بیکار هستند. علاوه بر این، نزدیک به دو میلیون شغل توسط کارگران مهاجر گرفته شده است.

دولت عمان همچنین بر ایجاد مشاغل بیشتر در عمان برای استخدام تعداد مهاجران و پناهندگان وارد شده به نیروی کار تمرکز کرده است. با این حال، مزایای رفاه اجتماعی بالا که در سال ۲۰۱۱ افزایش یافته بود باعث شده است که دولت نتواند بودجه خود را با توجه به قیمت فعلی نفت متعادل کند.

عمان از وضعیت اقتصادی و مالی نسبتا سالمی برخوردار است. با این وجود، بدهی دولت به ۸۱.۲ درصد تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۲۰ از ۶۰.۵ درصد در سال ۲۰۱۹ در میان هزینه‌های اجتماعی و بهداشتی بالاتر و سپس ۶۸.۲ درصد تولید ناخالص داخلی در سال ۲۰۲۱ افزایش یافت.

جمع بندی

همانطور که بررسی کردیم بیشتر اقتصاد عمان بر پایه فروش نفت بوده که با ایجاد و ابداع استراتژی برای بهتر شدن اقتصاد عمان تقریبا از سال ۲۰۲۰ تنها نه درصد آن به نفت وابسته است. هرروزه به تعداد کشورهای حاشیه خلیج فارس برای سرمایه گذاری با عمان افزوده می‌شود.

براساس گزارش‌های بانک جهانی، کشور عمان یکی از بهترین کشورها برای شروع تجارت است. عمان بازار خوبی برای محصولات ایرانی دارد و کشوری امن برای سرمایه گذاری است. مزیت مهم آن پایین بودن هزینه صادرات کالاهای ایرانی از عمان به کشورهای دیگر است و شما می‌توانید از عمان به عنوان پلی تجاری با سایر کشورها استفاده کنید.